Na osnovu arheoloških dokaza prvo vino se proizvodilo još u neolitu (9000 - 4000 god. p. n. e.), a prvi vinogradi nastali su u Kini oko 7000 p. n. e. i Iranskim gorama (područje dan. Jermenije i sev. Irana)oko 5000 p. n. e. Najranija poznata vinarija je 6.100 godina stara Areni vinarija u Jermeniji. Na osnovu pisanih podataka se može reći da je kultura gajenja vinove loze stara 7000 - 9000. godina. U tadašnjim zemljama centralne i Male Azije (Fenikija, Persija, Medija, Asirija, Palestina itd.) kultura gajenja vinove loze je bila na vrlo visokom nivou. Vino je polako osvajalo svet, a kada su ga probali egipatski faraoni, po njihovom nalogu sadili su se vinogradi u delti Nila, i do 3000. god. p. n. e. bila je zastupljena ograničena proizvodnja vina ne prevelika, ali taman tolika da eliti pruži posebno uživanje. Oni su izmislili tehniku presovanja grožđa i usavršili uzgajanje vinove loze, a pravili su crveno i belo pustinjsko vino koje je bilo veoma slatko. Verovali su da je ovaj napitak dar boga Ozirisa. Za dalje širenje kulture gajenja vinove loze veoma su zaslužni Feničani, koji su zanimajući se moreplovstvom i trgovinom, kako kaže zvanična istorijska nauka, osnivali svoje kolonije na Crnom i Sredozemnom moru, i tako širili kulturu gajenja vinove loze. Zvanična nauka kaže da su Feničani naučili Tračane da se bave vinovom lozom, iako je ona postojala u tim krajevima znatno ranije. Tračani su kulturi gajenja vinove loze naučili pridošle Grke iz Afrike, a ovi su šireći svoje kolonije po sredozemlju dalje širili tu kulturu. Pridošla "italska" plemena iz Egipta i Etiopije, od kojih je nastao deo tadašnjih Rimljana, su vinogradarstvo naučili od Rašana odnosno Etruraca starosedeoca Apeninskog poluostrva.
Etrurci su preneli veliki deo svoje kulture na rimsku civilizaciju koja je nastajala, uključujući vinogradarstvo i proizvodnju vina. Prema pisanoj tradiciji, kralj Numa (jedan od sedam prvih kraljeva Rima), rođen po Etrurcu, podučavao je vinogradarstvo Rimljane. U stvari, u drevnom rimskom vremenu, kako je Katon (II vek pne) napisao u De Agri kulturi, uzgoj vinove loze je napravljen na etrurski način, kalemljenje na brest ili smokvu. Etrurski atitason postao je latinski arbustum (vitatum), koji Katon ponekad naziva i vinea, kao i Ciceron. Varro, je međutim, u De Re Rustica (39. g. p. n. e.) počeo je razlikovati dva različita oblika uzgoja vinove loze. Verovatno se u njegovo vreme pojavljuje novi oblik vinogradarstva na rimskim teritorijama. Reč arbustum ostaje da označi kalemljenu vinovu lozu. Vinea postaje termin koji ukazuje na novi sistem kultivacije. Oba spadaju u opštu kategoriju vinetuma.
Rimljani su izuzetno zavoleli vinovu lozu i širili su i unapređivali kulturu njenog gajenja.
U Bibliji, u kojoj se vino spominje preko 500 puta, ostalo je zapisano da je Noje, kada ga je potop izbacio na planinu Ararat, tu zasadio i prvi vinograd. Značaj vina se ogleda u sakramentalne svrhe-pričest. Ovaj simboličan značaj kao Hristove krvi (simbol života) u pričestu doprinosi čvrstoj vezi između crkve i uzgajanja loze kroz vekove.
Genus vineae - Vrste vinograda
Vinea generibus - Sorte vinove loze
Ridicis - Podupirači
Vindemiam - Berba grožđa
De cella vinaria - Vinarija
Quod mustum conditur - Čuvanje vina
Aminneam uvae - Aminsko grožđe
De uva passa - Suvo grožđe
Uvae ut diu serventur - Kako dugo sačuvati grožđe
Vinum ex atro candidum facies - Kako razbistriti mutno belo vino
In album colorem vina fusca mutari - Kako promeniti boju vina
Quae Graeci vel alii super vina condienda curandaque dixerunt - Kako se pravi Grčko vino
In condiendo ergo vino aliqui Graecorum - Proces pravljenja Grčkog vina
Qui ager a mari aberit, ibi vinum Graecum sic facito - Kako napraviti Grčko vino ako ste udaljeni od mora
Suave vinum de duro fieri docent - Kako napraviti slatko vino
Vinum fieri ad potandum suave - Kako dobiti slatko vino
Ut odoratum bene sit, sic facito - Da vino dobije slatku aromu
Vinum quoque adserunt ex molli forte sic fieri - Kako pojačati ukus vina
Vinum autem velut vetus effici de novello - Kako novom vinu dati ukus starog vina
Fieri enim sic candidum et sumere vetustatis saporem - Kako napraviti zastarelost vinu
Vinum vero eadem die ex austero - Kako poboljšati vino istog dana
Quo labra doliorum circumlinas, ut bene odorata sint et nequid viti in vinum accedat - Kako vinu dati dobar miris
Vinum si voles experiri - Ako želite da proverite vino
Sed si natura lenius vinum est et saporis umecti - Ako vino ima previše mekan i vodenast ukus
Si voles scire vinum aquam habeat sit necne - Ako želite da znate da li je voda dodata u vino ili ne
Mustum si voles totum annum habere - Ako želite da imate sveže vino preko cele godine
Odorem deteriorem demere vino - Uklonite neprijatan miris od vina iz bureta
Aquae marinae concinnatio - Priprema morske vode
Ut vitis botryones varii nascantur - Crno i belo grožđe na jednoj stabljici
De exili et miseria vinea reficienda - Kako zaštititi bolestan vinograd
Mustum vero, quod per pluvias frequentes leve est - Ako često pada kiša
Vino je je stiglo na Balkan oko 4500. p. n. e., a za podizanje prvih zasada vinograda kod nas zaslužni su Tračani koji su preneli vinovu lozu iz Male Azije na Balkansko poluostrvo u predeo reke Marice. Prvi nađeni tragovi kultivisanog vinogradarstva i vinarstva na teritoriji Srbije su posude iz bronzanog doba, oko 2200. godine pre n. e., i iz gvozdenog doba, oko 400. godine p. n. e. Postoje indicije da je grožđe bilo poznato narodima koji su naseljavali prostore današnje Srbije još u neolitu, fosilni nalazi iz tog perioda na lokalitetu Vinča, u blizini Beograda, najverovatnije predstavljaju divlje grožđe koje je po svoj prilici korišćeno samo u ishrani.
Prilikom arheoloških iskopavanja Sirmijuma i drugih antičkih lokaliteta u Srbiji pronađen je veliki broj amfora koje potvrđuju upotrebu i proizvodnju vina. Poznato je da je rimski car Domecijan (69 g. n. e. - 96 g. n. e.) uveo zakonski monopol kojim je samo italiskim vinogradarima bilo dozvoljeno da sade kvalitetnu lozu. Taj monopol je važio sve do cara Marka Aurelija Proba, rođenog u carskom gradu Sirmijumu 232. godine. Prob je zasadio vinovu lozu na padinama Fruške gore u okolini Sirmijuma i Mons Aureus (okolina Smedereva) , pa je za njegovo ime vezan početak vinogradarstva u Srbiji. Sirmijum (Sremska Mitrovica) je 294. g. n .e. proglašen za jedan od četiri glavna grada Rimskog carstva u periodu Tetrarhije. Car Marko Aurelije Prob (276-282) je često u pauzama između ratova koristio svoje vojnike za obavljanje radova koji su bili od koristi lokalnom stanovništvu: isušivanje močvara, kopanje kanala, gradnja mostova i puteva, podizanje vinograda. Prob je podigao zasade vinove loze u rimskim provincijama Panonija, Galija i Mezija oko 280. godine nove ere. To je bilo u skladu sa odlukom cara Proba da stavi van snage Domicijanovu zabranu gajenja vinove loze van Apeninskog poluostrva. Istorija beleži da su cara Proba ubili njegovi vojnici.
Razvojem srpske države u srednjem veku za vreme dinastije Nemanjića (od XI do XIV veka) je istovremeno značilo poklanjanje veće pažnje vinogradarstvu. Tome je doprinela i činjenica da su paganska slovenska plemena prihvatila hrišćanstvo, u kom vino ima značajnu ulogu kao simbol Hristove krvi. Razvoj vinogradarstva u ovom periodu se vezuje za manastirska imanja i posede srpskog plemstva. Manastiri su podizali svoje vinograde na "metosima"-manastirskim imanjima. Metoh manastira Visoki Dečani i Devič je bio u selu Velika Hoča, dok je metoh Pećke Patrijaršije bio u Orahovcu. Vinograde srpskog plemstva su obrađivali kmetovi uz naturalnu rentu, odnosno desetak u vinu koji se zvao "čabrina". U Studeničkoj povelji (XII vek) je zapisano da je Stefan Nemanja (1168-1196), osnivač srpske vladarske dinastije Nemanjića, manastiru Studenici darivao okolna vinogradarska sela. Pri kraju vladavine, Stefan Nemanja je i manastiru Hilandar na Svetoj Gori darivao vinograde u Velikoj Hoči, čuvenom vinarskom selu u Metohiji. Istorijski izvori takođe beleže da je Stefan Nemanja 1189.godine u Nišu dočekao sa vinom i medovinom ("vino et medone") nemačkog cara Fridriha I Barbarosu i njegove krstaše.
U Povelji Stefana Prvovenčanog (1198-1228), zabranjuje se dodavanje vode proizvedenom vinu. Kasnije u srednjem veku, kralj Milutin (1282-1321) je unapređivao vinograde na Kosovu i Metohiji. Ostalo je zabeleženo da se u vreme cara Dušana Silnog (1331-1355) vino transportovalo vinovodom dužine 25 km do podruma u Svrčinu i Ribniku. Car Dušan je doneo i zakone koji su davali prve oblike zaštite geografskog porekla i kvaliteta vina U Povelji se nabrajaju brojna mesta na Kosovu i Metohiji, poput Carske vinarije i Gornje i Donje Hoče. Despot Đurđe Branković (1427-1456) je doprineo razvoju vinograda u okolini Smedereva,a knez Lazar (1385-1389) je zaslužan za stvaranje vinogradarske regije u Župi.
Nakon dolaska Turaka na ove prostore, proizvodnja vina postepeno gubi svoj značaj, jer islamska vera zabranjuje konzumiranje alkohola. U turskoj vojsci su postojali posebni odredi konjanika "akindžije" koji su uništavali vinograde. Grožđe se koristi uglavnom za jelo, tako da su u to vreme stigle u Srbiju stone sorte za jelo: drenkovi, afus ali, ćilibarka. Treba pomenuti da su Turci takođe zaslužni što je u Srbiju stigla šljiva, koju danas smatramo nacionalnim voćem po kom je Srbija prepoznatljiva. Nakon 1389.godine, srpsko stanovništvo počinje sve više da se seli na sever, kako bi se sklonili od Turaka. Srpski narod, sveštenstvo, monasi i pojedino plemstvo su se nastanili u Sremu i tu su ubzo osnovali svoje manastire, podigli imanja i vinograde.
Karlovačkim mirom 1699.godine i ulaskom Srema i Banata u sastav Habzburške monarhije, dolazi do naglog povećanja površina pod vinogradima u Sremu. Vino je u ovom periodu igralo značajnu ulogu i u politici, jer su karlovački mitropoliti često prilikom zvaničnih poseta Beču poklanjali buradi bermeta i ausbruha uticajnim ljudima Habzburške monarhije kako bi ostvarili privilegije za srpsko stanovništvo.
Nakon oslobođenja od Turaka u Srbiji dolazi do intenzivnog razvoja vinogradarstva koje postaje najznačajnija privredna grana. 1848. godine, osnivanjem vinskog podruma "Navip" počinje organizovana proizvodnja vina u Srbiji.
Kralj Petar I Karađorđević i njegov sin Aleksandar su početkom 20. veka u centralnoj Srbiji na brdu Oplenac kod Topole podigli na desetine hektara vinograda i podrum u kome su proizvodili vrhunska vina. U blizini kraljevog podruma postojala je i Venčačka vinogradarska zadruga koja je bila poznata po proizvodnji penušavog vina, poznata kao jedna od najvećih vinarija na Balkanu.
Prilikom arheoloških iskopavanja Sirmijuma i drugih antičkih lokaliteta u Srbiji pronađen je veliki broj amfora koje potvrđuju upotrebu i proizvodnju vina. Poznato je da je rimski car Domecijan (69 g. n. e. - 96 g. n. e.) uveo zakonski monopol kojim je samo italiskim vinogradarima bilo dozvoljeno da sade kvalitetnu lozu. Taj monopol je važio sve do cara Marka Aurelija Proba, rođenog u carskom gradu Sirmijumu 232. godine. Prob je zasadio vinovu lozu na padinama Fruške gore u okolini Sirmijuma i Mons Aureus (okolina Smedereva) , pa je za njegovo ime vezan početak vinogradarstva u Srbiji. Sirmijum (Sremska Mitrovica) je 294. g. n .e. proglašen za jedan od četiri glavna grada Rimskog carstva u periodu Tetrarhije. Car Marko Aurelije Prob (276-282) je često u pauzama između ratova koristio svoje vojnike za obavljanje radova koji su bili od koristi lokalnom stanovništvu: isušivanje močvara, kopanje kanala, gradnja mostova i puteva, podizanje vinograda. Prob je podigao zasade vinove loze u rimskim provincijama Panonija, Galija i Mezija oko 280. godine nove ere. To je bilo u skladu sa odlukom cara Proba da stavi van snage Domicijanovu zabranu gajenja vinove loze van Apeninskog poluostrva. Istorija beleži da su cara Proba ubili njegovi vojnici.
Razvojem srpske države u srednjem veku za vreme dinastije Nemanjića (od XI do XIV veka) je istovremeno značilo poklanjanje veće pažnje vinogradarstvu. Tome je doprinela i činjenica da su paganska slovenska plemena prihvatila hrišćanstvo, u kom vino ima značajnu ulogu kao simbol Hristove krvi. Razvoj vinogradarstva u ovom periodu se vezuje za manastirska imanja i posede srpskog plemstva. Manastiri su podizali svoje vinograde na "metosima"-manastirskim imanjima. Metoh manastira Visoki Dečani i Devič je bio u selu Velika Hoča, dok je metoh Pećke Patrijaršije bio u Orahovcu. Vinograde srpskog plemstva su obrađivali kmetovi uz naturalnu rentu, odnosno desetak u vinu koji se zvao "čabrina". U Studeničkoj povelji (XII vek) je zapisano da je Stefan Nemanja (1168-1196), osnivač srpske vladarske dinastije Nemanjića, manastiru Studenici darivao okolna vinogradarska sela. Pri kraju vladavine, Stefan Nemanja je i manastiru Hilandar na Svetoj Gori darivao vinograde u Velikoj Hoči, čuvenom vinarskom selu u Metohiji. Istorijski izvori takođe beleže da je Stefan Nemanja 1189.godine u Nišu dočekao sa vinom i medovinom ("vino et medone") nemačkog cara Fridriha I Barbarosu i njegove krstaše.
U Povelji Stefana Prvovenčanog (1198-1228), zabranjuje se dodavanje vode proizvedenom vinu. Kasnije u srednjem veku, kralj Milutin (1282-1321) je unapređivao vinograde na Kosovu i Metohiji. Ostalo je zabeleženo da se u vreme cara Dušana Silnog (1331-1355) vino transportovalo vinovodom dužine 25 km do podruma u Svrčinu i Ribniku. Car Dušan je doneo i zakone koji su davali prve oblike zaštite geografskog porekla i kvaliteta vina U Povelji se nabrajaju brojna mesta na Kosovu i Metohiji, poput Carske vinarije i Gornje i Donje Hoče. Despot Đurđe Branković (1427-1456) je doprineo razvoju vinograda u okolini Smedereva,a knez Lazar (1385-1389) je zaslužan za stvaranje vinogradarske regije u Župi.
Nakon dolaska Turaka na ove prostore, proizvodnja vina postepeno gubi svoj značaj, jer islamska vera zabranjuje konzumiranje alkohola. U turskoj vojsci su postojali posebni odredi konjanika "akindžije" koji su uništavali vinograde. Grožđe se koristi uglavnom za jelo, tako da su u to vreme stigle u Srbiju stone sorte za jelo: drenkovi, afus ali, ćilibarka. Treba pomenuti da su Turci takođe zaslužni što je u Srbiju stigla šljiva, koju danas smatramo nacionalnim voćem po kom je Srbija prepoznatljiva. Nakon 1389.godine, srpsko stanovništvo počinje sve više da se seli na sever, kako bi se sklonili od Turaka. Srpski narod, sveštenstvo, monasi i pojedino plemstvo su se nastanili u Sremu i tu su ubzo osnovali svoje manastire, podigli imanja i vinograde.
Karlovačkim mirom 1699.godine i ulaskom Srema i Banata u sastav Habzburške monarhije, dolazi do naglog povećanja površina pod vinogradima u Sremu. Vino je u ovom periodu igralo značajnu ulogu i u politici, jer su karlovački mitropoliti često prilikom zvaničnih poseta Beču poklanjali buradi bermeta i ausbruha uticajnim ljudima Habzburške monarhije kako bi ostvarili privilegije za srpsko stanovništvo.
Nakon oslobođenja od Turaka u Srbiji dolazi do intenzivnog razvoja vinogradarstva koje postaje najznačajnija privredna grana. 1848. godine, osnivanjem vinskog podruma "Navip" počinje organizovana proizvodnja vina u Srbiji.
Kralj Petar I Karađorđević i njegov sin Aleksandar su početkom 20. veka u centralnoj Srbiji na brdu Oplenac kod Topole podigli na desetine hektara vinograda i podrum u kome su proizvodili vrhunska vina. U blizini kraljevog podruma postojala je i Venčačka vinogradarska zadruga koja je bila poznata po proizvodnji penušavog vina, poznata kao jedna od najvećih vinarija na Balkanu.
<< Vratite nazad
Нема коментара:
Постави коментар